همه چیز درباره سنگ عقیق (Agate) و انواع آن

1- تاریخچه مختصر درباره سنگ عقیق (فهرست مطالب)

گفته می شود اولین بار ثئوفراستوس فیلسوف بزرگ یونانی‌ این سنگ را در قرن چهارم در رودخانه دیریلیو یا آکایتس (Achates) واقع در سیسیل ایتالیا بزرگترین جزیره دریای مدینترانه کشف کرد. کاسه ها و ظروف ساخته شده از جنس این سنگ در دوران امپراتوری بیزانس (روم شرقی – قسطنطنیه) بسیار محبوب بودند و جمع آوری این کاسه ها در خانواده های ثروتمند اروپا در دوره رنسانس رواج داشته که امروزه در بسیاری از موزه ها نظیر لوور فرانسه این ظروف و یا کاسه های ساخته شده بسیار مورد اهمیت قرار می گیرند و از آنها نگهداری می شود. سنگ عقیق یا آگایت (Agate) از سنگ های نیمه قیمتی بحساب می آید. این گوهر از جمله کانی ‌هایی می باشد که از چند عنصر شیمیایی تشکیل شده است. ترکیب شیمیایی آن سیلیس (سیلیسیم دی‌اکسید یا سیلیکا يا سيليس با فرمول شیمیایی SiO2) است و البته گاهی عناصری نظیر آلومنیوم، کلسیم، منیزیم نیز در کنار آن قرار می‌گیرد و دارای سه نوع بافت نیمه شفاف، مات و دارای جلای شیشه ‌ای است. از سه هزار سال پیش مصری ‌ها از سنگ عقیق برای ساختن مهره، انگشتری و تزئین ظروف استفاده می‌کردند. با توجه به خاصیت سنگ عقیق این سنگ در گذشته بسیار مورد استفاده قرار می گرفت و امروزه نیز محبوبیت فراوانی دارد و بهترین خاصیت سنگ عقیق تاثیر معنوی و روحی آن است که در روایات اسلامی نیز آمده اس که در ادامه به این مقاله به آن اشاره شده است.

جالب است بدانید که تراش نگین های جواهری سنگ عقیق از ابتدای قرن شانزدهم در آلمان به طور رسمی آغاز شد. امروزه ایدار-اوبراشتاین (Idar-Oberstein) در آلمان از بهترین مراکز تراش کاری این گوهر در جهان است و روزانه حجم زیادی از انواع سنگ های قیمتی از تمام دنیا جهت تراش کاری و حکاکی وارد ایدار می شود.

2- انواع سنگ عقیق (فهرست مطالب)

این گوهر رنگارنگ در بیش از ۳۰ رنگ مختلف در طبیعت دیده می شود. این کانی با توجه به کیفیت رنگ و پدیده هایی که نشان می دهد، در زمره سنگهای نیمه قیمتی قرار می گیرد. دامنه وسیعی از رنگ مانند سفید، خاکستری، قهوه ای، قرمز، صورتی و حتی سیاه در آنها دیده می شوند. از جمله عوامل اصلی تأثیرگذار در رنگ آن می توان به ساختار میکروسکوپی آنها و به ویژه حضور عناصر فلزی رنگ زا مثل آهن، کروم، مس، تیتان، منگنز، کبالت و نیکل اشاره کرد.

سنگ عقیق دارای گوناگونی و انواع زیادی است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده و توضیح مختصری درخصوص هریک ارائه شده است:

مواردی که در بالا گفته شدند مهم ترین نوع از انواع سنگ عقیق هستند و همچنین میتوان به نوع آبی هلی، بنفش سلوی، آبی نواری و نوع آتشی به عنوان دیگر انواع سنگ عقیق اشاره کرد.

3- مشخصات علمی و فیزیکی سنگ عقیق (فهرست مطالب)

سنگ عقیق از انواع بسیار دانه ریز یا مخفی بلور کوارتز می باشد. درواقع این سنگ متعلق به خانواده كوارتزهای رشته ای و گروه کلسدونی (Chalcedony) است. سختی عقیق بین 6.5 تا 7 درجه در مقیاس مو است. این گوهر معمولاً از نوارهای پی در پی کلسدونی و كوارتز تشکیل می شود که به سبب وجود اکسیدهای فلزی به رنگ های متفاوت ظاهر می شود. در جدول زیر مشخصات فیزیکی سنگ عقیق آورده شده است:

خصوصیات سنگ عقیق
رنگ	متنوع
رنگ خاکه	سفید
ترکیب شیمیایی	سیلیکات SiO2
شفافیت	مات تا شفاف
رخ	ندارد
شکستگی	ناصاف
جلا	روغنی
ضریب شکست نور	1.53 – 1.54
شکست دوگانه	تا 0.04
سختی (مقیاس موس)	6.5 - 7
وزن مخصوص	2.60 – 2.64
سیستم کریستالی	تری گونال و میکروکریستالین
فلورسانس	گوناگون در نوارها، نسبتا قوی: زرد و آبی و سفید

4- نحوه تشکیل سنگ عقیق (فهرست مطالب)

سنگهای عقیق از ته نشین شدن سیلیس موجود در آب های زیرزمینی در حفرات موجود در سنگهای آتشفشانی آذرین تشکیل می شوند، این محلول ها بر اثر تبلور فازهای سیلیکاته در ماگمای (Magma) در حال سرد شدن و انباشت سیلیس در حفره توده سنگهای لاوا بوجود می آیند. هرچه حفره های میزبان بزرگتر باشند شانس تولید این گوهر در اندازه های بزرگتر بیشتر است. این مواد ته نشین شده گاهی در اطراف دیواره های حفره، توالی نازکی از لایه های متراکم و مدور سیلیسی به وجود می آورند و در برخی مواقع این لایه ها از کف حفره به سمت بالا به صورت لایه های مسطح تشکیل می شود. این ساختمان های لایه ای یکی از ویژگی های این گوهر سنگ می باشد که با حضور ناخالصی های موجود در محلول مذکور، به رنگ های متفاوتی دیده می شود.

5- بهترین معادن سنگ عقیق در دنیا (فهرست مطالب)

به طور کلی منابع سنگ عقیق روی کره زمین فراوان می باشد، ولی یکی از کشورهایی که بالاترین مقدار منابع این گوهر در رنگ ها و طرح های مختلف در آن وجود دارد ایران است. شهرستان نمین که در اردبیل قرار دارد از جمله بزرگترین معادن این کانی در جهان هست. همچنین در خراسان و اطراف مشهد نیز بسیاری کوه ها و معادن غنی یافت می شوند. در ایران شهرستان هایی مانند تربت حیدریه واقع در شمال غربی (استان خراسان رضوی) در نزدیکی روستای بایگ منطقه ای تشکیل شده از آتشفشان های ائوسن تا نئوژن وجود دارد، که در حد فاصل تربت حیدریه تا روستای بایگ و فدیهه کانی سازی در برش ها مشاهده می شود. معادنی از این گوهر نیز در استان قم واقع است. این ذخیره از معادن معروف ایران است که هم اکنون در حال بهره برداری می باشد. عناصر هیدروترمال محبوس شده در حفرات و فضاهای خالی سنگ های آتشفشانی به مرور زمان باعث تشکیل و بلورهای کلسدونی شده اند. معدن خور در استان اصفهان: این معدن در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان خور قرار دارد و سنگی که از این منطقه استخراج میشود قدمت دیرینه ای دارد.

این گوهر در اوروگوئه، برزیل، ایتالیا، هند، چین، مکزیک، ماداگاسکار، مصر، اسکاتلند، آمریکا، کانادا و آلمان وجود داشته و تولید می شود. در آمریکا ایالت اورگن (Oregon) نوعی از این گوهر وجود دارد که به بذر طوفان مشهور است و سطوح خارجی شیار دار و گاهی شکل درونی ستاره ای دارد. گونه های برزیلی نیز برای حکاکی کردن عالی هستند.

6- خواص فیزیکی سنگ عقیق (تاثیر بر روی بدن) (فهرست مطالب)

در کتب فارسی آورده شده است که اگر کشته آن را با آب و یا شربت میوه سیب حل کنید و استفاده نمایید برای جلوگیری از خونریزی معده، لخته شدن خون، کثرت حیض و همچنین درمان جنون، بیماریهای طحال و بسیاری بیماری دیگر مفید بوده و اثرات بسیار زیادی به همراه دارد. از دیگر خواص عقیق این است که سرمه‌ی ساخته شده از این سنگ، بینایی را تقویت و چشم ها را درخشان می سازد. این گوهر برای بند آوردن خونریزی لثه بسیار مفید بوده، و دندان ها را محکم می نماید و این موارد از مهمترین خواص سنگ عقیق برای بدن است و میتوان با تهیه هر یک از انواع عقیق از خواص سنگ عقیق بهره مند شد. اما اگر معده شما ضعیف می باشد سعی کنید از این سنگ استفاده نکنید چرا که ممکن است این خاصیت سنگ عقیق شما را آزار دهد.

7- خواص متافیزیکی سنگ عقیق (تاثیر بر روح و روان) (فهرست مطالب)

از عصرهای گذشته، قبایل و ملل کهن دنیا، این نگین را مقدس می دانسته اند و آن را از خود دور نمی ساخته اند، طبق باورشان سنگی بوده است که حرز و حامی انسان ها در مقابل بلایا و حوادث به ویژه در جنگ ها به شمار می آمده است. این گوهر ترس و خوف را دور میکند، دل را قوی می سازد، جانوران موذی و سمی دور گشته و آسیب نمی رسانند. از دیگر خواص عقیق تعالی، شادابی و آرامش روح و همچنین بر طرف شدن غم و غصه و ناراحتی های روحی می باشد. این انگشتر برای تقویت نقاط مختلف بدن (مراکز انرژی یا چاکراهای بدن) و همچنین برقراری تعادل و هماهنگی در آن ها بسیار مفید می باشد. استفاده از انگشتر عقیق اثری بسیار زیادی در زدودن انرژی های منفی از محیط دارد، همچنین سبب پاکسازی هاله ای از انرژی های منفی می شود.

8- فضایل سنگ عقیق در اسلام (فهرست مطالب)

9- خواص سنگ عقیق در کلام ائمه و احادیث (فهرست مطالب)

در مورد خواص این گوهر روایات و احادیث زیادی وجود دارد که از ائمه اظهار بیان شده اند و با بررسی همین احادیث و روایات میتوان به نتیجه رسید که این گوهر چقدر نزد بزرگان دین با اهمیت است و استفاده از آن سبب خیر و برکت در زندگی ما خواهد شد.

10- راه و روش تشخیص سنگ عقیق اصل از بدل (تقلبی یا مصنوعی) (فهرست مطالب)

بهترین راه برای تشخیص این موضوع مراجعه به کارشناسان این حوزه است اما همیشه متخصص سنگ ‌شناسی در دسترس ما نیست در ادامه این متن روش هایی که می شود نگین اصل را از تقبلی تشخیص داد، بیان شده است.

البته ذکر این نکته ضروری است که هیچ کدام از این روش ها روش دقیق و قطعی برای اثبات اصل یا مصنوعی بودن و یا تعیین قیمت سنگ عقیق اصل نمی باشد. بلکه بعضی روش ها ممکن است برای سنگی که اصل بوده درست نباشد و یا برای سنگی مصنوعی درست از آب دربیاید. در مجموع این فرآیند به طور قطعی نیازمند سال ها تجربه و کار در این زمینه می باشد و جالب است بدانید که حتی سنگ فروشان و بازاریان باتجربه نیز اغلب از تشخیص صد در صدی صحبت نمی کنند و صرفا نظر خود را بیان می کنند.

در خصوص تشخیص سنگ عقیق اصل از بدل آن به طور خلاصه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

11- نحوه نگهداری و شارژ سنگ عقیق (فهرست مطالب)

شاید برای شما این سوال پیش امده باشد که بهترین روش نگهداری سنگ عقیق چیست؟ آیا ممکن است سنگ عقیق کیفیت اولیه خود را از دست بدهد؟ چه موادی روی سنگ عقیق تاثیر منفی و نامطلوبی می گذارند؟ این نگین به ‌دلیل بافت کوارتزی خود به اندازه سنگ ‌فیروزه حساس نمی باشد یعنی موقع شست ‌وشوی معمول ظروف یا استحمام می‌توانید آن را همراه داشته باشید. با این حال بهتر است این گوهر را کمتر در معرض مواد شوینده، تغییرات دما و ضربه قرار دهید.

برای شارژ و تقویت خواص عقیق هم کافی است آن را ۲ ساعت در آب زلال قرار دهید و بعد به اندازه چند دقیقه زیرتابش مستقیم نور آفتاب بگذارید و این بهترین روش نگهداری سنگ عقیق می باشد. بطور کلی قرار دادن در آب و سپس مقابل نور خورشید یک روش نگهداری سنگ عقیق می باشد که توصیه شده است که شما با انجام این کار می توانید از خواص این گوهر برای مدت ها استفاده کنید و دیگر نیاز به تهیه مجدد یا تعویض آن نباشد.

12- قیمت گذاری و ارزش واقعی سنگ عقیق (فهرست مطالب)

این نگین یکی از پرطرفدار ترین سنگ ها در ایران و جهان است و به علت اهمیت خواصی که دارد استفاده از آن توصیه بسیاری شده است و با توجه به انواع عقیق که شامل عقیق سیاه، سفید، قرمز، سبز و همچنین زرد هستند قیمت سنگ عقیق اصل متفاوت است و با توجه به عواملی مانند: کمیابی، رنگ، وزن، مکان استخراج، نوع برش، میزان شفافیت، ناخالصی ها میتوان بر هرکدام قیمتی جداگانه در نظر گرفت. قیمت سنگ عقیق قرمز که یکی از محبوب ترین سنگ ها می باشد هم به همین شکل تعیین می شود اما بدلیل تقاضای زیاد برای نوع قرمز و مخصوصا نوع یمنی آن و کمیاب بودن آن باعث شده که قیمت عقیق قرمز نسبت به دیگر انواع آن بالاتر باشد. پس با بررسی تمام این عوامل و فاکتورها و قیمت سنگ عقیق تعیین می شود. با توجه به محبوبیت سنگ عقیق قرمز سنگ های تقلبی این رنگ نیز به وفور در بازار وجود دارند بنابراین توصیه می شود برای تعیین اصالت و قیمت سنگ عقیق قرمز به یک کارشناس مجرب و خبره مراجعه شود. باید توجه داشت که عواملی چون قدمت یا کهنه بودن نیز می تواند بر قیمت سنگ عقیق قرمز تاثیر بگذارد اما نه چندان زیاد.

مهمترین عوامل موثر بر قیمت سنگ عقیق عبارتند از: